Làm thế nào để những đứa trẻ hứng thú với nhiếp ảnh?
Trẻ em là những sinh vật hay thay đổi. Ngày này thì thích vẽ và hội hoạ, ngày sau lại muốn học guitar và một hồi sau thì chuyển sang thứ hoàn toàn khác như bóng đá hoặc đan giỏ. Đối với cha mẹ muốn con họ hứng thú với nhiếp ảnh, thì nó trông như một trận chiến mà họ đang thua vậy. Họ đang thi đấu với tất cả sở thích và hoạt động khác đang chiếm lấy thời gian và năng lượng của bọn trẻ và khi chúng cuối cùng cho thấy sự quan tâm, nó cùng lắm chỉ tồn tại trong thời gian ngắn. May mắn thay, có vài chiến thuật đơn giản bạn có thể dùng để hình thành sự yêu thích chụp ảnh của trẻ và có lẽ cũng giúp bạn tạo nên mối liên kết mạnh mẽ hơn với chúng.
Bước đầu tiên trong việc khiến trẻ yêu thích nhiếp ảnh là cho chúng một chiếc camera. Nếu bạn thoải mái cho chúng dùng chung với mình, thì hãy giao cho chúng DSLR, điện thoại hoặc thậm chí máy point-and-shoot cũ. Lựa chọn khác là để chúng dùng điện thoại hoặc máy tính bảng. Tôi thấy giải pháp tốt nhất cho mình và con là mua cho chúng một chiếc point-and-shoot cũ trên mạng. Những camera cũ này vẫn còn hữu dụng và có thể đồng hành trong việc kích thích sự tìm tòi với nhiếp ảnh của trẻ.
Các máy ảnh point-and-shoot cũ, như Canon A70 này không thể sánh với các người đồng cấp hiện đại nhưng chúng không mắc và thường có đặc điểm như zoom quang học và các chế độ filter sáng tạo. Hoàn hảo để cho trẻ làm quen với nhiếp ảnh.
Tôi từng là giáo viên dạy máy tính cho trường K-12 và tôi nhớ đã giúp học sinh mầm non và tiểu học khám phá các ứng dụng sáng tạo. Những ứng dụng này cho phép chúng vẽ, sáng tác nhạc và thể hiện bản thân theo nhiều cách khác nhau trong khi học thêm được về các thiết bị kỹ thuật số khi chúng sử dụng. Một bài học giá trị tôi học được ngay khi học kỳ đầu tiên bắt đầu là trẻ em hầu như luôn cho ra kết quả tốt hơn khi được hướng dẫn, gợi ý.
Việc cho phép toàn bộ tự do thường có nghĩa một lớp học đầy rẫy cái nhìn chằm chằm vào hư không và sự bối rối lo lắng nhưng việc cung cấp một vài yêu cầu như ‘hãy vẽ một gia đình yêu tinh’ hoặc ‘sáng tác ra bản nhạc giúp em nghĩ về mùa hè’ sẽ như việc tưới nước cho mặt đất khô cằn và tất cả các loại kết quả sáng tạo sớm ‘sinh hoa kết trái’. Nguyên tắc này cũng áp dụng cho người lớn – những ai muốn giúp đứa trẻ khám phá nhiếp ảnh. Giới thiệu vài cấu trúc hoặc luật lệ đồng nghĩa với việc hỗ trợ chúng khám phá nhiều hơn.
Khái niệm này trông phản trực quan nhưng hiệu quả nhiều hơn bạn nghĩ đấy. Thay vì cho một chiếc máy và bảo chúng ‘chụp cái gì đi’ thì hãy thử cung cấp vào hướng dẫn hoặc luật lệ. Nói những thứ như…
+ Chụp năm ảnh của thứ làm con hạnh phúc
+ Đi ra ngoài và chụp 15 ảnh của con bọ
+ Tìm các ảnh đại diện cho mọi màu trong cầu vồng
+ Lấy một dụng cụ bằng bạc trong bếp và chụp theo mười cách thiết lập bất thường, khác nhau
+ Tìm một người bạn và chụp nhiều cảm xúc nhất con có thể nghĩ tới
+ Ra công viên và chụp ảnh 13 loài hoa khác nhau
Các kịch bản và gợi ý như thế cho trẻ đủ chỉ dẫn để sáng tạo và khám phá nhiếp ảnh trong khi cũng tạo ra các kết quả chúng có thể tự hào.
Luật ở đây là “chụp thứ chuyển động.”
Một trong những phần vui hoặc gây ức chế khi nói cho trẻ vài luật lệ là xem chúng muốn phá nó nhanh thế nào. Đôi lúc điều đó không ổn đâu, đặc biệt khi phá luật sẽ khiến chúng gặp nguy hiểm hoặc gây hại cho người khác. Khi bắt đầu nỗ lực sáng tạo thì không bao giờ chùn bước trước các thử nghiệm hoặc bứt phá mọi giới hạn. Vài người có thể nói bạn phải học luật trước để biết cách phá và tôi hiểu điều đó. Tuy nhiên, nếu mục tiêu chính là cho trẻ hứng thú với chụp ảnh, đừng lo về vấn đề chuyên môn như hiểu quy tắc Một Phần Ba hoặc phương pháp Brenizer. Thay vào đó cứ để chúng phá những luật đơn giản bạn đưa ra trước.
Bọn trẻ và tôi ra ngoài chụp ảnh động vật nhưng một trong số chúng lại muốn chụp ảnh lá cờ. Không có gì sai với điều đó cả và nó đã chụp ảnh như vầy và yêu thích tấm đó lắm.
Ví dụ, nếu bạn bắt đầu với tip đầu tiên vào bảo con bạn chụp 5 tấm của thứ làm chúng hạnh phúc thì sẽ không lâu đâu trước khi chúng hỏi bạn nếu chúng có thể chụp 10 tấm của thứ làm chúng lo lắng hay không. Chúng có thể muốn chụp ảnh cỏ thay vì hoa, hoặc muốn chơi với tính năng quay phim thay vì chụp ảnh tĩnh. Tất cả là về quá trình thay vì sản phẩm, và nếu con bạn học và có niềm vui bằng cách thử cái chúng muốn làm, thì không có lý do gì để ngăn chúng cả.
Khi nói về thuật ngữ Photo Walk thì bạn có thể gợi nhớ đến hình ảnh về đèn neon ngâm trong mưa ở Hong Kong hoặc những toà nhà chọc trời không tưởng ở New York hoặc có lẽ các cư dân đang dạo qua tiệm bánh ở khu villa nhỏ ở Pháp. Photo Walk có thể đơn giản hơn thế, và bạn có thể thực hiện ngay ở khu mình sống, dù bạn sống ở thành phố, ngoại ô hoặc trên một hòn đảo nhiệt đới. Phần hay nhất là đó là một hoạt động tuyệt vời mà bạn có thể làm với bọn trẻ để giúp chúng thích nhiếp ảnh hơn.
Con trai tôi chụp ảnh một con nhện đang ăn một con châu chấu trong khi chúng tôi đang trong một buổi photo walk. Nó hơi out nét, và bố cục không ổn, nhưng thằng bé có được niềm vui khám phá tự nhiên với camera của nó. Với tôi, điều đó quan trọng hơn nhiều so với các chi tiết chuyên môn.
Lần đầu tôi đưa con mình làm chuyến photo walk, chúng tôi đã dành khoảng 40 phút đi qua một vài dãy nhà trên đường tới trường. Khu vực này rất quen thuộc với tất cả chúng tôi, nhưng việc biến chuyến dạo phố nho nhỏ này thành bài tập chụp hình đã đặt mọi thứ theo một góc nhìn hoàn toàn khác. Các đứa trẻ đã đừng một vài phút để chụp ảnh hoa, lá, côn trùng, đồ trang trí sân, xe cũ và đủ mọi loại vật thể chúng thấy mỗi ngày nhưng chưa bao giờ thực sự coi chúng như một chủ thể ảnh.
Thật vui khi thấy ánh mắt chúng sáng lên trong suốt buổi tập và đó là cách hay cho chúng tôi dành thời gian với nhau ra khỏi nhà cùng làm chung một việc. Tôi cũng có máy ảnh và con tôi cũng rất háo hức nhờ tôi chụp. Chúng đã giúp tôi thấy những thứ thân quen theo một cách hoàn toàn mới.
Trẻ em thậm chí thấy những thứ nhàm chán nhất thú vị, ví dụ như trái bóng chày này trong một nhóm cỏ.
Một trong những kỹ thuật bí truyền cần áp dụng khi tìm cách khiến trẻ thích nhiếp ảnh là đảm bảo bạn là một phần của trải nghiệm đó. Nếu bạn giao cho trẻ máy ảnh và để chúng chơi trong khi bạn làm thứ gì khác, chúng sẽ thiếu đi sự trợ giúp, sự khuyến khích và phấn khởi của bạn khi chúng chụp ảnh và học về nhiếp ảnh. Đồng thời, bạn cũng đánh mất thời gian quý báu chơi với con trẻ mà có thể giúp xây dựng và củng cố mối quan hệ.
Ở bên chúng khi chúng học và khám phá thì thật tuyệt vời cho hầu hết mọi loại hoạt động chứ không chỉ nhiếp ảnh. Học và khám phá cùng chúng giúp trẻ cảm thấy an toàn và yên tâm. Nó cho chúng cảm giác gắn kết và cho phép chúng sự tự do để sáng tạo và khám phá mà không lo sợ bị đánh giá hoặc các hậu quả tai hại khác – cơ bản là đáp ứng các nhu cầu của tháp Maslow. Học cùng nhau, chia sẻ khoảnh khắc và tạo ra các kỷ niệm và kết thúc bằng các bức ảnh đẹp. Bạn chụp ảnh giúp kể nên câu chuyện không chỉ về cây cối hoặc chim chóc hoặc cột đèn nhưng là câu chuyện về người cha, người mẹ gạt mọi thứ một bên để chia sẻ một giờ học, khám phá và phát triển cùng con mình.
Sau khi con tôi chụp ảnh của hoa màu đỏ, hai chúng tôi xem ảnh cùng nhau và bình luận về cái chúng tôi thích.
Như tác giả DPS Bryan Caporicci từng viết, ảnh in là một trong những cách ý nghĩa bạn có thể thưởng thức nhiếp ảnh và quan điểm này hiệu quả hơn nữa khi có trẻ em. Bất cứ ai dành hơn năm phút với con mình đều biết chúng hăm hở thế nào khi chia sẻ câu chuyện về cuộc đời chúng, gây ấn tượng với bạn bằng thành tựu và cho bạn thấy tài năng hoặc kỹ năng chúng học được.
Đồng thời hãy đảm bảo bạn tìm được cách để đưa ảnh của trẻ ra khỏi máy, điện thoại, tablet hoặc các thiết bị số khác và đưa vào khung hình trên tường hoặc cuốn sách trên kệ. Ngày nay in ảnh rất dễ và tương đối rẻ, và đó là để giúp tụi trẻ có các phiên bản vật lý của hình ảnh để thể hiện và chia sẻ. Bạn thậm chí có thể in ảnh lớn và đóng khung, treo trên tường phòng ngủ để giúp thấm nhuần tình yêu có thể kéo dài suốt cuộc đời chúng.
Con tôi hỏi liệu nó có thể in tấm này và đóng khung không. Tôi không thật sự chắc nó thích gì ở tấm này nhưng đó là một cách không tốn kém để khuyến khích niềm vui nhiếp ảnh trong nó.
Cùng với những cách giúp trẻ học và hứng thú với chụp ảnh, ta cũng cần nhắc tới vài thứ không nên làm. Để bạn không vô tình phá huỷ ngọn lửa nhiếp ảnh khi nó mới chớm bừng cháy.
Đừng chỉ trích hoặc phân tích quá mức về bức ảnh chúng chụp. Hãy tập trung vào mặt tích cực của ảnh và khuyến khích chúng. Quan trọng chính là ở quá trình học hỏi nhiều hơn là sản phẩm cuối, đặc biệt khi ở độ tuổi còn nhỏ.
Đừng đưa trẻ cái máy ảnh chúng không hiểu. Một điện thoại hoặc máy point-and-shoot cũ sẽ phù hợp hơn nhưng DSLR có thể dễ dàng mang lại kết không mong muốn dù bạn chuẩn bị kỹ lưỡng nhường nào. Nhiều người lớn bị bối rối hoặc rối trí bởi các nút và menu trên DSLR và trong khi lũ trẻ vui chơi thử nghiệm với loại máy ảnh này, chúng có thể dễ dàng bị choáng và mất đi niềm vui.
DSLR có thể chụp ảnh đẹp hơn máy point-and-shoot, nhưng nó có thể làm đa số trẻ nhỏ bị rối
Nên nhớ bạn không phải là tâm điểm lúc này. Nếu bạn đang chụp ảnh với trẻ, hãy để chúng là tâm điểm chứ không phải bạn. Ảnh của bạn có thể sáng hơn, đa màu sắc hơn hoặc đẹp hơn từ khía cạnh chuyên môn nhưng bây giờ điều đó không quan trọng. Trẻ em dễ dàng mất sự nhiệt tình nếu bạn so tác phẩm chúng với ảnh của người chuyên nghiệp. Nên hãy đặt cái tôi của bạn qua một bên và tập trung vào trẻ và giúp nuôi dưỡng sở thích “hiếm có khó tìm này” thay vì khoe các ảnh của bạn.
Đừng liên tục ép chúng tiến bộ. Hãy để trẻ phát triển theo ý chúng – khuyến khích, công nhận thành quả và để chuyến hành trình là phần thưởng. Sở thích có thể thịnh suy qua thời gian, và chúng có thể cho thấy sự yêu thích cực độ với nhiếp ảnh khoảng một tuần, sau hai tháng không dùng máy ảnh. Đó là điều bình thường và nếu bạn ép buộc, có khả năng bạn sẽ huỷ hoại hết tất cả.
Việc chia sẻ đam mê ảnh với con bạn có thể vô cùng thoả mãn và thú vị. Có lẽ vài ý kiến này cho bạn điểm khởi đầu tốt nếu bạn không chắc cách nào để bắt đầu. Tôi tò mò muốn biết cách nào hiệu quả với bạn và con bạn, và tôi muốn học từ trải nghiệm của bạn nữa. Hãy chia sẻ ý kiến, tips và gợi ý trong phần bình luận bên dưới nhé.
