MÁY CÂU ĐỨNG VÀ CÁC ĐIỀU CẦN BIẾT KHI CÂU BIỂN

Mỗi bộ phận, cơ phận của máy spinning đều được thiết kế theo một nguyên lý riêng, có những chức năng đặc thù, người dùng cần phải có một số quan tâm nhất định để tận dụng tối đa công năng của máy đồng thời tránh được những hỏng hóc đáng tiếc.

Khung máy câu

Nghành công nghiệp chế tác máy câu đã có những bước tiến vượt bậc. Nhiều chất liệu siêu việt đã được nghiên cứu và phát triển với mục đích là tạo lập dấu ấn thương hiệu nhưng về căn bản, chất liệu khung máy chính vẫn là graphite, nhôm hoặc nhựa tổng hợp.

Tuy không “sang” bằng nhôm, không cứng bằng nhôm, nhưng graphite vẫn là vật liệu chủ đạo làm máy câu phổ thông vì nó nhẹ hơn nhôm và giá thành cũng dễ chịu.

CẦN CẦU TRE VÀ CÁCH CÂU MỰC CỦA NGƯỜI NHẬT

CÁCH KHẮC PHỤC RỐI DÂY CHO MÁY CÂU NGANG

Những loại máy câu biển có yêu cầu cứng khỏe, không bị khuất phục bỡi cá lớn đều được làm bằng nhôm hoặc hợp kim có tính năng cứng chắc như nhôm, tuy vậy, máy câu biển làm bằng graphitecũng rất tuyệt, thậm chí nó hơn nhôm ở chỗ là có tính kháng muối nên ít bị rỉ sét, dùng rất bền.

Việc Nhôm luôn là chất liệu khung máy được ưa chuộng hàng đầu là có lý do. Khi một con cá bị hãm sức chạy ở một lực chừng 10 kg, máy câu sẽ phát ra một nhiệt lượng rất lớn.

Lúc đó, với đặc tính cứng khỏe, dễ phân tán nhiệt, khung máy nhôm sẽ đảm trách được công việc quan trọng là bảo toàn máy và ổn định các cơ phận bên trong, điều mà các chất liệu nhẹ như graphite khó thể làm được.

Ngoài nhôm và graphite, các hãng lớn còn có các chất liệu đặc biệt khác như zaion carbon (Daiwa) và CI4+ (Shimano). Chất liệu zaion được tạo ra trong quá trình tổng hợp plastic và graphite, có đặc điểm: nhẹ như kim loại magie nhưng khỏe hơn 30% so với magie, rất thân thiện với môi trường nước mặn.

Còn CI4+ là một loại carbon nhẹ hơn chất liệu graphite XT-7 đến 50% nhưng lại mạnh hơn gấp đôi, không chứa kim loại, không thấm nước nên không gỉ sét, do vậy, chúng là loại vật liệu làm cho máy câu nhẹ, chính xác, cứng cáp và bền bỉ theo thời gian.

Size máy câu

Máy câu của mỗi hãng đều có con số riêng để biểu thị size máy, ví dụ Shimano có các size 1000, 2000, 2500, 3000, 4000, 5000, 6000, 8000, 10000, 12000, 14000, 18000, 20000, 30000. Còn Daiwa là 1000, 1500, 2000, 2500, 3000, 3500, 4000, 4500, 5000, 5500, 6000, 6500, 7000, 8000 – 8000 là size máy lớn nhất. Số càng nhỏ thì máy càng nhỏ, tương ứng với khả năng chứa dây ít của ống dây.

Tỉ số truyền động máy câu

Khi đọc thông số kỹ thuật của máy câu, người sành đồ câu sẽ dành nhiều sự chú ý cho con số đứng cạnh dòng chữ tiếng anh “Gear Ratio” in trên hộp, ví dụ 6.2:1 hoặc 5.3:1. Đây là thông tin về tỉ số truyền động của máy câu, diễn đạt, khi tay quay quay 1 vòng thì ống dây sẽ quay bao nhiêu vòng.

Với giải thích đó, tỉ số 6.2:1 nghĩa là khi tay quay quay 1 vòng thì ống dây xoay 6.2 vòng. Số vòng quay của ống dây càng nhỏ thì tốc độ thu dây càng chậm, thường thấy ở những máy câu chậm (Power Gear)có sức kéo tuyệt vời đối với cá lớn. Hiện nay, tỉ số truyền động 6.2 là nhanh nhất, giúp máy thu dây nhanh. Tùy vào kiểu câu, loại cá, vùng nước mà chọn máy có tỉ số lớn nhỏ, nhanh chậm.

Vậy, tỉ số truyền động bao nhiêu là hoàn hảo cho từng kiểu câu?Theo các chuyên gia, nếu chọn máy câu để câu mồi sống, nên chọn máy có tỉ số truyền động thấp để gia tăng sức mạnh cho máy, giúp máy dễ dàng quay khi có tải trọng. Còn câu mồi giả, máy nên có tỉ số truyền động cao.

Cũng cần chú ý: tỉ số cao thì dây cũng phải thật mảnh mới phù hợp với tỉ số truyền động và tổng sức mạnh của máy. Thật ra thì cũng có thể dùng loại máy có tỉ số truyền động cao (tốc độ thu dây nhanh và mạnh) để câu mồi sống nhưng nhược điểm của chúng là không được bền. Vậy thì cần phải giảm yêu cầu về tốc độ xuống để đạt được độ bền.

Bộ hãm dây của máy câu

Trong máy câu, hãm dây là bộ phận quan trọng bậc nhất. Cơ chế hãm của máy câu spinning là tạo lực hãm trực tiếp lên ống chứa dây. Đĩa hãm, đa phần, được đặt ở trục chính, đường kính đĩa hãm nhỏ hơn đường kính ống dây. Nhiều đĩa hãm được xếp chồng lên nhau hợp lực tạo nên một lực hãm tương thích.

Máy câu, bất kể loại nào, đều thực hiện cơ chế hãm dây dựa vào sức ép của các đĩa hãm lên ống dây. Tùy theo chất liệu, kích thước, vị trí cũa đĩa hãm mà tạo được lực hãm khác nhau. Đĩa hãm thường được làm bằng các loại chất liệu như sợi carbon, sợi graphite, bần hoặc men sứ.

Tùy theo giá thành của máy câu mà hãng chọn loại chất liệu làm đĩa hãm, máy đắt tiền thường có đĩa hãm làm bằng sợi carbon, giúp bộ hãm bền, trơn mượt, lực hãm cao. Dù làm bằng chất liệu nào thì các đĩa hãm cũng sẽ được xếp đối nghịch, hoặc xen kẽ, với các đĩa hãm làm bằng kim loại (thép không gỉ) để chia đều áp lực giữa các đĩa hãm. Dù làm bằng chất liệu nào thì các đĩa hãm cũng phải góp phần tạo được hai điều căn bản trong toàn bộ hệ thống hãm đó là mức hãm và độ êm của bộ hãm.

Đa số máy câu spinning đều có núm chỉnh hãm đặt ở đầu trục chính. Khi con cá mắc câu tháo chạy kéo dây tuôn ra nhiều, người câu thường phải chỉnh núm hãm vài lần.

Dây càng tuôn thì lượng dây còn lại trong ống dây mỗi lúc một ít dần đi và càng lúc càng căng, càng khó kéo, yêu cầu là phải nhã hãm đúng nếu không dây sẽ đứt. Khi con cá quay đầu chạy ngược lại, người câu lại phải thu dây càng nhanh càng tốt, ống dây đầy nhanh trở lại, lúc này, núm hãm lại phải được chỉnh đúng một lần nữa, siết chặt thêm để gây sức ép lên cá nhằm triệt bớt sức mạnh của nó.

Câu hỏi đặt ra là thế nào là một mức hãm đúng? Mức hãm dây phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố như action của cần, tải trọng của dây, kiểu câu, loại cá. Lực hãm càng cao, lưỡi càng dễ duột ra khỏi hàm cá thậm chí ngoác, gãy lưỡi.

Theo các chuyên gia của Shimano, lực hãm nên luôn chỉnh ở mức từ ¼ đến 1/3, tối đa chỉ ½ lực tải của dây trục hoặc dây thẻo. Nếu dùng dây braid lớn có mức tải từ 50-80lb, mức hãm nên ở mức 15-25lb lúc giật cần, và 25-40lb lúc giằng co với cá.

Bạc đạn máy câu

Bạc đạn trong máy câu có tác dụng làm cho máy chuyển động trơn mượt, các cơ phận khác nhờ đó cũng ổn định êm ái hơn. Máy có càng nhiều bạc đạn thì chuyển động càng êm và giá thành cũng càng cao. Máy có nhiều bạc đạn thì sức tải cũng khỏe hơn máy có ít bạc đạn.

Nhiều người thường bỏ qua con số “+1” khi đọc thông số kỹ thuật của bạc đạn nhưng đó lại là một con số khá quan trọng khi nói đến việc phân bố bạc đạn trong máy. “+1” nghĩa là máy có bạc đạn trong roller. Bạc đạn roller nằm dưới bộ phận rotor (trục xoay) và giữ cho máy spinning quay ngược lại được. Đó là lý do tại sao đôi khi chúng được gọi là bạc đạn trả ngược.

Câu thủ không nên nhầm lẫn giữa bạc đạn roller và bộ phận trục lăn dây (line roller) nơi đính với càng máy. Hãy chắc chắn rằng trong hệ thống bạc đạn của máy spinning phải có yếu tố “+1” này vì nó sẽ giúp hạn chế sự mài mòn và xoắn dây khi dây vào hoặc ra khỏi máy câu. Chất liệu bạc đạn thường là thép. Với máy câu nước mặn, bạc đạn có gia cố thêm lớp chống ăn mòn bỡi muối mặn.

Ống chứa dây máy câu

Ống chứa dây chứa nhiều cơ phận quan trọng của máy câu, thực thi nhiều nhiệm vụ chứ không đơn thuần chỉ là một nơi để chứa dây câu, ví dụ như quăng mồi ra xa, nhẹ nhàng và chính xác. Tùy theo công năng của máy mà ống chứa sẽ có một trong hai loại thiết kế căn bản.

Ví dụ như ở loại máy câu longcast, yêu cầu hàng đầu là quăng xa, có lõi ống rất lớn, dài và nông. Lõi dài là để hạn chế thấp nhất việc dây bị ma sát, cho phép dây tuôn ra nhiều và nhanh hơn, mồi đi xa hơn. Trước đây, loại máy này còn có một nắp chụp ngoài che kín ống dây, rất bất tiện khi quăng, dây thường bị rối trong nắp che.

Loại ống dây của máy spinning thông dụng hiện nay có thiết kế cân đối, đẹp mắt, ống dây sâu vừa phải chứa được lượng dây tương ứng với size máy, vành ống dây vát vào giúp dây tuôn ra nhanh, trôi chảy, không bị ma sát. Cũng giống như thân máy, chất liệu ống dây thường là nhôm, Graphite hoặc các chất liệu tổng hợp cứng, khỏe nhưng nhẹ và chống gỉ sét.

Nút chống trả ngược

Nút chống trả ngược là một càng lẫy nằm sau đuôi máy, có tác dụng giúp cho máy không bị rối dây khi quay ngược lại, đồng thời giúp lưỡi câu xốc mạnh hơn và chính xác hơn. Những nghiên cứu mới của Shimano cho rằng, nút chống trả ngược tiếp tay cho nước xâm nhập vào bên trong máy qua nó, và với cơ chế chống nước cho các bộ phận trọng yếu của Shimano, hầu hết các loại máy câu trung và cao cấp của Shimano đều loại bỏ hoàn toàn bộ phận này. Riêng Daiwa, các dòng máy câu nước mặn size 3500 trở lên cũng không có bộ phận này. Điều này khiến người dùng buộc phải tạo cho mình thói quen mới là “chỉ có tiến mà không có lùi” khi fighting.

Những yếu tố cần thiết của máy câu biển

Trong các tình huống mà chỉ có dòng máy ngang lớn mới có thể đảm đương được nhiệm vụ thì việc dùng một chiếc máy Spinning để câu có thể cần đến sự cân nhắc lớn.

Nhưng với các dòng máy có lực hãm từ 40-50lb (~ 18-25 kgs), khả năng chứa dây braid 80lb lên đến 500 yards thì không cần phải trả lời câu hỏi rằng liệu máy Spinning có thể tóm được những con khủng long đạt chuẩn Mỹ.

Và thực tế cho thấy, máy Spinning luôn thắng trong các trận chiến với cá Wahoo (thu Ngàng), Amberjack (cá Cam), Dolphin (cá Heo), Tarpon, Snapper (cá Hồng), Grouper (cá Mú), Sailfish, Tuna (cá Ngừ), đôi khi là cả cá Marlin (cá Cờ).

Sở dĩ người viết dẫn đề một cách dong dài như vậy là vì câu thủ Mỹ nói riêng và câu thủ Quốc Tế nói chung thường chuộng máy ngang để câu biển. Và máy câu spinning phải “ ghê gớm” lắm mới đủ sức lôi kéo họ.

Vật liệu máy câu

Ngày nay, hầu hết các ống dây và khung máy câu biển chất lượng cao đều được tiện từ hợp kim nhôm cao cấp. Mặc dù than chì vẫn được sử dụng trong một số trường hợp nhưng vật liệu này được cho là yếu hơn so với kim loại.

Lý do chúng tôi sử dụng nhôm làm vật liệu chủ đạo là vì đó là một loại kim loại rất mạnh mẽ “, Curt Arakawa, giám đốc tiếp thị của Daiwa trình bày “Các loại vật liệu như than chì không mạnh bằng nhôm còn Ma-giê (magnesium) thì dễ bị ăn mòn trong nước mặn”

Tuy vậy, trong tương lai, cũng sẽ chẳng có gì lấy làm ngạc nhiên nếu các hãng đồ câu có sự ưu ái với một số loại vật liệu khác thay vì dùng nhôm, và họ vẫn đang tiếp tục nghiên cứu, thử nghiệm để tìm ra các loại vật liệu mới.

Hiện nay, hãng Daiwa sử dụng Zaion, một loại vật liệu độc quyền được làm từ hỗn hợp nhựa carbon có mật độ cao, để làm một số linh kiện trong máy. “Saltiga, Dogfight và Isla đều có bộ phận rotor làm bằng loại vật liệu tổng hợp Zaion carbon nhằm giảm trọng lượng tối đa – Arakawa nói – nó rất bền nhưng có thể nó không đủ mạnh để sử dụng làm khung máy”.

Bạc đạn máy câu

Nhiều bạc đạn cũng có nghĩa là máy sẽ trơn mượt, êm ái hơn. Khi xem xét hệ thống bạc đạn của máy câu, khuyên câu thủ không nên bỏ qua con số “+1” trong bản mô tả. Dòng máy Pen Torque có 7 bạc đạn, vì vậy nó có một hệ thống bạc đạn 7+1, trong đó “+1” nghĩa là có 1 bạc đạn ở roller.

Bạc đạn roller nằm dưới bộ phận rotor (trục xoay) và giữ cho máy spinning quay ngược lại được. Đó là lý do tại sao đôi khi chúng được gọi là bạc đạn trả ngược. Câu thủ không nên nhầm lẫn giữa bạc đạn roller và bộ phận trục lăn dây (line roller) nơi mà càng máy đính vào. Hãy chắc chắn rằng trong hệ thống bạc đạn của máy spinning phải có yếu tố “+1” này vì nó sẽ giúp hạn chế sự mài mòn và xoắn khi dây vào hoặc ra khỏi máy câu.

Tỉ số truyền động máy câu

Tỉ số truyền động là số lượt càng máy xoay quanh ống dây chỉ với một lần quay máy. Ví như máy Shimano New Saragosa 25000 SW có tỉ số truyền động là 4.4:1 nghĩa là sau 1 lần quay tay quay, càng máy sẽ xoay quanh ống dây 4.4 lượt. Càng ít lượt xoay trên mỗi lần quay thì tốc độ máy càng chậm, và càng ít dây được thu vào sau mỗi lần quay thu dây.

Câu hỏi đặt ra là làm cách nào để biết được tỉ số truyền động bao nhiêu là hoàn hảo cho từng kiểu câu?

“Đối với các ứng dụng dành câu mồi sống, chúng tôi thiết kế máy có tỉ số truyền động thấp để gia tăng sức mạnh cho máy, giúp máy dễ dàng quay khi có tải trọng.

Còn với mồi giả, chúng tôi có model máy có tỉ số truyền động cao hơn. Giả định rằng chọn máy tốc độ cao là điều bắt buộc, nó sẽ giúp mang cá lên thuyền nhanh hơn, nhưng bạn phải đi cùng với dây thật mảnh mới phù hợp với tỉ số truyền động và tổng sức mạnh của máy” Robby Gant, bộ phận phát triển sản phẩm máy Shimano chia sẻ.

Thật ra thì cũng có thể dùng loại máy nhanh và mạnh để câu mồi sống nhưng nhược điểm của chúng là không được bền. Vậy thì cần phải giảm yêu cầu về tốc độ xuống để đạt được độ bền.

Là một công ty chuyên nghiệp trong chế tác dụng cụ câu cá, Shimano chúng tôi hiểu rõ rằng cần phải phối hợp giữa các yếu tố cốt lõi trong một chiếc máy câu, đó là tốc độ, sức mạnh và sức bền” Gant nói.

Lực hãm máy câu

Máy spinning câu biển phải có bộ hãm dây êm mượt và mạnh mẽ để xử lý tốc độ và sức mạnh của cá lớn. May mắn là hầu hết các dòng máy spinning lớn đều có lực hãm từ 40-55lb (18-24.7kg). Với bất kỳ loại cá nào có sức kéo trên 30lb (13,7kgs), câu thủ phải túm chặt lấy cây cần. Shimano Stella 20000 SW có lực hãm tối đa là 55.1 Lb (25kgs) vậy máy có thể nâng một cục tạ nặng 55 Lb lên khỏi mặt đất?

Càng máy máy câu

Có một số loại máy câu Spinning không có bộ phận càng máy như Van Staal hay ZeeBaaS. Điều này nghe có vẻ đáng ngờ vì từ khi ta bắt đầu câu cá, bài học đầu tiên mà ta được dạy là phải mở càng máy spinning ra trước khi quăng.

Thế nhưng Chris Littau, giám đốc tiếp thị của Zebco giải thích rằng có rất nhiều lợi thế khi dùng máy câu spinning không có càng, và ưu điểm dễ nhận thấy nhất là độ bền của máy: không có càng máy bằng kim loại nên không bị cong, vênh và cũng chẳng có lò xo để mà gãy.

Khi câu với loại máy có càng, nếu không cẩn thận, càng bật đóng lại trong lúc quăng sẽ khiến bạn dễ dàng mất những con mồi đắt tiền, và việc đầu tiên mà bạn nghĩ đến là cưa bỏ càng máy giống như nhiều người đã làm. Máy không càng lại khác, một khi đã biết cách sử dụng thì ai cũng phải công nhận rằng nó dễ dùng hơn máy có càng rất nhiều” Littau cam đoan.

Điều khiển mồi sống

Để phục vụ đối tượng khách hàng thích câu mồi sống rất đông đảo trên khắp thế giới, nhiều nhà sản xuất máy câu đã chế tạo ra những dòng máy có khả năng điều khiển con mồi.

Tuy được gọi bằng nhiều cái tên khác nhau nhưng tựu chung về mặt kỹ thuật, nó cho phép mồi câu bơi quanh và kéo dây theo ý muốn của người câu. Con mồi bơi từ tốn nên sống động tự nhiên hơn vì không chịu sự ràng buộc của dây (nhờ sự tự xoay không kiểm soát của ống dây. Lực hãm sau khá nhẹ nên một con mồi sống khỏe vẫn có thể lôi dây chạy khi cần.

Loại máy câu này có thêm một hệ thống hãm dây phía sau để kiểm soát sự “tự do” của ống dây Khi câu mồi thật câu thủ có thể để cho con cá chiếm giữ mồi, vờn mồi cho đến khi nào thỏa mãn các thú vui thì lao vào nuốt chửng, lúc đó mới đóng lưỡi câu.

Sự ưu việt của các dòng máy này là giúp cho dây rất ít căng, thậm chí không hề căng mà không cần mở càng máy hoặc thay đổi lực hãm chính đã được thiết lập. Nhờ đó, mồi câu theo nước trôi tự nhiên, với tốc độ nào là tùy vào người câu, chỉ cần điều chỉnh mức hãm sau để mồi đạt tốc độ như ý muốn.

Triết lý câu cá của dòng máy này rất đơn giản: Cho phép dây câu tuôn ra mà không quá căng, cho phép con cá cướp mồi tháo chạy cho đến khi người câu muốn đóng cá.

Cũng cho phép con mồi chạy khi bị săn đuổi. Điều này càng hữu ích với những loài cá dữ vốn có tính “thận trọng” và “ ma mãnh”, có thể đánh lừa được chúng bằng thái độ tự nhiên của con mồi khiến chúng cướp mồi chạy mà không tìm cách phun lưỡi ra.